Ұлы дала өнеркәсібі: ТМК қазақ халқының әлеуметтік серіктесі
Қазақ жерінің қойнауы мың жылдар бойы біздің халқымыздың күші мен қуатының бастауы болған. Бүгінде тау-кен металлургия кешені (ТМК) тек өндіріс орталығы ғана емес, ұлттық дәстүрлерді сақтай отырып, заманауи Қазақстанның қалыптасуына үлес қосатын әлеуметтік серіктеске айналды.
Ата-бабалар мұрасын дамыту
Еліміздегі 16 моноқаланың тағдыры кеніштер мен металлургия зауыттарының жұмысымен тығыз байланысты. Бұл қалаларда бір миллионнан астам қазақстандық тұрады. Олардың барлығы тарихи түрде өндіріс маңында қалыптасып, әлі күнге дейін сол өндірістің есебінен өмір сүріп келеді.
Мәжіліс депутаты Арман Қалыков көмір өндіру саласында отыз жылдан астам еңбек еткен маман ретінде ірі кен кәсіпорындарының рөлі тек жұмыс орындарын құрумен шектелмейтінін айтады.
"Жұмыс орындары - ТМК-ның өңірге әсерінің бір ғана қыры. Ірі өндіріс ошақтарының төңірегінде өзара байланысты қауымдастықтар мен тұрақты әлеуметтік жүйе қалыптасады. Адамдардың тұрмыс сапасы мен өңірдің тұрақтылығы кәсіпорындардың үздіксіз жұмысына тәуелді", - дейді депутат.
Мемлекеттік қазынаның негізі
"Атамекен" ҰКП басқарма мүшесі Гүлнара Бижанова тау-кен металлургия кешенінің мемлекеттік бюджеттегі орны ерекше екенін атап өтеді. Сектордың салықтық үлесі триллиондап теңгені құрайды.
"ТМК-ның жыл сайынғы салықтық үлесі 2-3 трлн теңгені құрайды, бұл ел бюджетінің 13-20 пайызы. Демек, әлеуметтік шығындардың едәуір бөлігі осы саланың арқасында қалыптасады. Бұл жер қойнауы халыққа тиесілі деген конституциялық қағиданың нақты орындалуы", - дейді Гүлнара Бижанова.
Ұлттық компаниялардың жетістіктері
Қазақмыс: Ұлытау облысының тірегі
"Қазақмыс" 38 мың адам жұмыс істейтін, өңір өмірін айқындайтын алып жұмыс беруші. Компания Ұлытау облысының негізгі әлеуметтік инвесторы ретінде соңғы жылдары өңірдің инфрақұрылымын дамытуға ерекше қарқынмен кірісті.
2022 жылдан бері үш жылдық меморандум аясында әлеуметтік нысандарға 36 млрд теңгеден астам қаражат бағытталды. Келісімнен тыс та қосымша 15 млрд теңгеден аса қаржы геокластер құруға, шахмат академиясына, спорт ангарларына жұмсалды.
Кәсіпорын қызметкерлер мен олардың отбасыларына көрсетілетін әлеуметтік қолдау жыл сайын кеңейіп келеді. 2022 жылдан бастап зиянды өндірісте жұмыс істейтін қызметкерлер үшін ерікті медициналық сақтандыру енгізілді. Қазір шамамен 139 мың адам осы сақтандырумен қамтылған.
ERG: өңірлерді дамытудың көшбасшысы
2010 жылдан бері компания өңірлерді дамытуға 400 млрд теңгеден астам қаражат жұмсап келеді. Инвестициялар инфрақұрылымға, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығына, медицина мен білім беруге жұмсалған.
Ең ауқымды жобалардың қатарында: Рудныйдағы 1,2 мың орындық мектеп (7,8 млрд теңге), Қостанай облысының әлеуметтік-экономикалық дамуына қолдау (2,5 млрд теңге), Павлодар облысының екі ауылында мектеп салу (2 млрд теңге) бар.
Болашаққа деген сенім
"Стратегия" әлеуметтік және саяси зерттеулер орталығының деректеріне сәйкес, ТМК кәсіпорындары орналасқан қалалардың тұрғындары елдегі орташа көрсеткішпен салыстырғанда болашаққа сенімдірек.
Былтыр Жезқазған, Теміртау, Павлодар, Рудный және Хромтау қалаларында жүргізілген сауалнамада әлеуметтік оптимизм деңгейі бұл өңірлерде 52%, ал Қазақстан бойынша 37% болды.
Ұлттық экономиканың тірегі
Экономист Жанат Нұрғалиевтің айтуынша, ТМК-ның еңбек нарығына ықпалы ресми статистикадан әлдеқайда кең. ТМК-дағы бір жұмыс орны байланысты салааралық бағыттарда үштен жетіге дейін қосымша жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді.
"ТМК-ның төңірегінде ондаған жеткізуші компания мен мердігер жұмыс істейді. Сондықтан ТМК-дағы бір жұмыс орны бірнеше жаңа жұмыс орнының ашылуына себеп болады", - дейді экономист.
Дәстүр мен даму
Депутат Арман Қалықов ТМК-ның әлеуметтік жауапкершілігі қалалардағы өмір сапасын арттыратын жобалар арқылы айқын көрінетінін атап өтеді. Әсіресе жастарға арналған бастамалар маңызды орын алады.
"Жастар өңірде қалу үшін жайлы орта қажет: спорт кешендері, балабақшалар, мектептер. Осындай әлеуметтік жобалар инфрақұрылымды күшейтеді, шахталардағы әулеттік еңбек жолын сақтайды", - деп атап өтеді ол.
Тау-кен металлургия кешені Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғай отырып, халқымыздың әл-ауқатын арттыруда маңызды рөл атқарып келеді. Ата-бабалар мұрасын заманауи технологиялармен ұштастыра отырып, біз тәуелсіз мемлекетіміздің экономикалық тірегін нығайтып келеміз.